บ้านกับวัด ขัดกันก็บรรลัยทั้งสองทาง

"คนรักษ์วัด" เป็นชื่อโครงการของสำนักพระพุทธศาสนาแห่งชาติ แต่วัด (หมายถึงพระสงฆ์) จำนวนมากทำในสิ่งตรงข้ามคือ "วัดไม่รักษ์คน"

วัดหลวงแห่งหนึ่งในอำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ เจ้าอาวาสปฏิเสธเอกสารเผื่อแผ่แบ่งปันความรู้เรื่องความเป็นมาของชื่อพระประแดงและชุมชนมอญเมืองพระประแดงที่ยกหลักฐานยุคต้นกรุงศรีอยุธยามายืนยัน ว่าพระประแดงเป็นคำเพี้ยนจากภาษาเขมรว่ากมรเตง หมายถึงเทวรูปศักดิ์สิทธิ์ในศาสนาพราหมณ์ พบที่คลองสำโรง มีผู้ศรัทธาพิมพ์ถวายเอาไว้แจกชาวชุมชนพระประแดง แต่เจ้าอาวาสไม่รับ ไม่ให้พิมพ์

บริเวณพระประแดงยุคละโว้ (ขอม) และยุคต้นกรุงศรีอยุธยา เป็นปากน้ำออกทะเลอ่าวไทย อยู่ตรงที่เรียกโค้งน้ำเจ้าพระยาว่าบางกะเจ้า รูปกระเพาะหมูทุกวันนี้ หลังจากนั้นโคลนตมถมทับเกิดดินดอนลงไปถึงบางปลากด แล้วมีสถานีการค้าของฮอลันดา (เนเธอร์แลนด์) เกิดขึ้น ฝรั่งเรียก New Amsterdam มีในแผนที่โบราณทำโดยชาวยุโรปที่เข้ามาค้าขายกับกรุงศรีอยุธยายุคสมเด็จพระนารายณ์

ครั้นมายุคกรุงธนบุรีต่อเนื่องถึงกรุงรัตนโกสินทร์ คนทั้งหลายลืมพระประแดงว่าเกี่ยวข้องกับเทวรูปพราหมณ์ที่ขุดพบในคลองสำโรง แล้วพระยาละแวกมายึดคืนไปเมืองละแวก เลยสร้างนิทานใหม่ให้เป็นจระเข้เหรา แล้วเข้าใจว่าพระประแดงหมายถึงจระเข้ (น้ำกร่อย) ใหญ่ 2 พี่น้องชื่อท้าวพันตา พระยาพันวัง ที่ตายด้วยเขี้ยวของท้าวโคจร จระเข้ (น้ำจืด) เมืองพิจิตรผู้เป็นปู่ของชาละวัน

ส่วนมอญ (ใหม่) เข้าตั้งหลักแหล่งสมัยรัชกาลที่ 2 จึงมีวัดสำคัญๆ ขึ้นท่ามกลางชุมชนมอญ ครั้นรัชกาลที่ 6 โปรดให้ยกชื่อพระประแดงของเก่าดั้งเดิม มาเรียกให้สืบเนื่องความเป็นมา แต่คนทั่วไปไม่รู้ก็คิดไปว่าเมืองพระประแดง (เก่า) อยู่ตรงที่เป็นอำเภอพระประแดงปัจจุบัน

สมภารเจ้าวัดคณะหนึ่งเกือบทั่วประเทศมีวัตรปฏิบัติเยี่ยงเจ้าอาวาสวัดหลวงแห่งหนึ่งในอำเภอพระประแดงที่ไม่ "รักษ์" คนชุมชนท้องถิ่น ไม่มีเมตตาอย่างที่เทศนา ไม่เผื่อแผ่แบ่งปันความรู้ชื่อบ้านนามเมืองและความเป็นมาของท้องถิ่นที่วัดตั้งอยู่แล้วอาศัยชาวบ้านใส่บาตร ฯลฯ วัดเหล่านี้จะทำมาหารายได้ (แบ่งกับพ่อค้า) อย่างเดียว เช่น ผลิตพุทธพาณิชย์ เทวพาณิชย์ เครื่องรางของขลัง ฯลฯ ค้ากำไรสูงสุดบนความอ่อนแอของชาวบ้าน ดังปรากฏการณ์จตุคามรามเทพ

ผมไม่ได้ชื่นชมโครงการ "คนรักษ์วัด" แต่ก็เห็นว่ามีประโยชน์กว่าพฤติกรรม "วัดไม่รักษ์คน" ของสมภารเจ้าวัดบางแห่งในอำเภอพระประแดง และเกือบทั่วประเทศ จึงขอบอกหน่วยงานเจ้าของโครงการ "คนรักษ์วัด" ให้รู้ปัญหาไม่ได้อยู่ที่คนแค่นั้น ปัญหาหลักอยู่ที่พระสงฆ์ในวัดด้วย เพราะไม่รักษ์วัด ไม่รักษ์คน ไม่รักษ์ชุมชน เอาแต่รัก โลภ โกรธ หลง ในวัตถุนิยม บริโภคนิยม ในโลกทุนนิยมสามานย์

วัดมีขึ้นเพราะมีชุมชนอยู่ก่อน แล้วชุมชนเลี้ยงดูอุ้มชูวัด โดยวัดทำหน้าที่ทางจิตวิญญาณและสติปัญญาให้ชุมชน เช่น เผื่อแผ่แบ่งปันความรู้ประวัติความเป็นมาของชุมชนบ้านเมือง มีกลอนเก่า 2 วรรคท้ายว่า

บ้านกับวัดผลัดกันช่วยยิ่งอวยชัย

ขัดกันก็บรรลัยทั้งสองทาง
http://www.matichon.co.th/matichon/matichon_detail.php?s_tag=01pra09010550&day=2007/05/01&sectionid=0131